Als je de (social) media mag geloven, zijn mensen in steeds hogere mate gevoelig. Overmatig gevoelig. Hooggevoelig. Dat was jaren geleden al een vette modetrend, maar die is dus nog steeds niet gestopt. Zo blijkt. Mensen zijn, ondanks de steeds botter en horkeriger wordende uitdrukkingswijzen, nog steeds aan het sensibiliseren, waarbij de prikkels steeds groter worden en steeds ‘harder binnenkomen’. Signalen uit de omgeving worden sneller en sterker opgevangen. Hoogsensitief noemt men dat ook wel.
bron: pixabay.com
Het fenomeen heeft een hoop namen: hoge prikkelbaarheid, hooggevoeligheid, ‘HSP’ (Highly Sensitive Person), of ook gewoon ‘nieuwetijdsmensen’. Maar wat is dat dan precies? En waarom lijkt het alsof het merendeel van de bevolking inmiddels een HSP is? Zou zelfs ik (kort-door-de-bochtige, sarcastische droogklotin) het dan kunnen zijn?
Zelfstudie
Ik heb voor deze korte, geheel niet objectieve zelfstudie maar eens een klein aantal (tot nu toe 6) van die online HSP-tests ingevuld. Stuk voor stuk gebaseerd op de vragenlijst van dé uitvinder van hooggevoeligheid: de Amerikaanse psychologe Elaine Aron.
Wat schetst mijn verbazing: zelfs een bot wijf als ik scoort nog tussen de 86 en de 94% ‘positief’. Volgens deze – natúúrlijk absoluut en totaal niet suggestieve, volledig ongestuurde – tests ben ik dus óók enorm sensitief!
Oh nee, ik heb HSP…
Ik ben duidelijk wel een hoogst uitzonderlijk geval: Ik voel mij namelijk totaal niet ongemakkelijk als er een hoop om mij heen gebeurt. Ik ga graag naar concerten en grote evenementen; tijdelijk met veel mensen op een kluitje hokken stoort mij niet. Ik schrik niet snel als ik een horrorfilm kijk. Ik raak ook niet gauw ‘overprikkeld’ door zaken als fel licht, sterke geuren (behalve als ze uit familiaire achterwerken komen), grove weefsels of harde sirenes. Het zal me allemaal worst wezen. Wat nou HSP?
Koren op de molen van de coaching industrie
Ik consumeer cafeïne als een junk en ben gek op snoeiharde muziek, vooral in de auto. Ik kan – als ik daar zin in heb – minstens 18 dingen tegelijk doen, óók in opdracht en/of met deadline. En tóch mag ik mij volgens de definitie en de tests onder de allerhoogstgevoeligen scharen. Dat levert immers geld op in de laatjes van al die zelfbenoemde HSP en Life coaches. Want als je niks kunt en toch ergens geld uit moet slaan, waarom mensen dan niet iets aanpraten en ze vervolgens daarbij tegen duur geld begeleiden? Er is inmiddels een hele industrie ontstaan rond al die arme, gevoeld hooggevoelige mensen.
Psycholoog Bram Bakker vond het in 2008 allemaal al ‘behóórlijke flauwekul’: “Kijk nou alleen al naar zo’n zelftest. Dat is gewoon gladde commercie. Die test is zo opgesteld dat iederéén bij de familie hoort. Een etiket als hoogsensitiviteit is niets anders dan een verbijzondering van het normale. De één is gewoon minder belastbaar dan de ander.” (Bron: NRC)
Kijk, nuchterheid. Dáár kan ik wat mee. Je bent dus hooguit wat emotioneel instabiel en wat sneller gestrest dan een niet-HSP’er. Bijzonder is anders. En ‘hoogsensitief’ klinkt inderdaad stúkken sexyer.
Gevoelsevolutie
Het is duidelijk: ik kan niets met dat begrip ‘HOOGgevoelig’. Een beetje meer of minder gevoelig, prima. Da’s werkbaar. ’t Is een karaktereigenschap. En iedereen is anders. Maar in mijn ogen is dat wat men – nog steeds – consequent HOOGsensitief placht te noemen, een stinknormale ontwikkeling on-the-go van de huidige mensheid. Niets speciaals dus. Mensen ontwikkelen zich nu eenmaal. Ze evolueren (je verwacht het niet). Niet enkel fysiek, maar ook geestelijk en emotioneel gezien. En hun omgeving verandert daarnaast óók nog eens sterk.
Méér mensen in de directe nabijheid, méér geluiden, méér impressies. Méér (al dan niet online) gedeelde emoties, méér en vooral ook andere (maatschappelijke) problemen. Méér en snellere media en véél meer informatie die steeds maar weer gefilterd moet worden. Méér mensen, méér lawaai, méér verwarring. Vind je het gek dat mensen dan denken (!) dat prikkels (ieks, jeukwoord!) harder bij hen binnenkomen?
Daarmee geef ik dus ook aan dat ik het bestaan hoogsensitiviteit als zodanig absoluut niet ontken. Er zullen zeker mensen zijn die nóg hooggevoeliger zijn dan de doorsnee hooggevoelige. Volgens eerder gelinkt krantenartikel is zelfs zo’n 20% van de mensen in meer of mindere mate hooggevoelig. Zij voelen nóg meer aan dan de inmiddels standaard en doorsnee geworden hooggevoelige.
Gewoon weer doorsnee
Maar al dat ‘méér’ werkt ook alweer sinds decennia op ons in en wij moeten daar maar in meegroeien. Geestelijke ontwikkeling heet dat. Ja ja, ik weet ook wel dat ‘evolutie’ iets van tienduizenden, zo niet miljoenen jaren is. Maar in dit geval gaat het om een aanpassing op emotioneel, geestelijk vlak en dat moet klaarblijkelijk toch een beetje sneller gaan. Natuurlijk merk ook ik best snel wat er in een ander om gaat en voel ik aan wat mensen om mij heen bezighoudt. Ik ben best gevoelig voor verdriet/pijn van anderen (emo-kip) en ik ben in groepsverband niet al te assertief en liever iets terughoudend. Wie niet. Veruit de meeste mensen zijn zo. Bovendien kan ik informatiestromen heel snel in mij opnemen (als ik wil) of me er juist compleet voor afsluiten (als ’t me even teveel wordt). Het handjes-over-de-oren-en-ogen-stijf-dichtknijpen-syndroom is ook mij niet vreemd.
Met andere woorden: ook bij mij komen er regelmatig van die prikkels (ieks, alweer dat jeukwoord!) binnen waarvan ik even niet weet wat ik ermee aan moet. Maar maakt mij dat dan ook meteen ‘hoog’-gevoelig? Nee. Het maakt me enkel hedendaags menselijk. En misschien zelfs ietwat gevoelig. Maar zoals ik het nu zie, is meer dan de helft van mijn omgeving net zo gevoelig als ik en zijn we met zijn allen dus gewoon weer lekker doorsnee gevoelig. In mijn theorie zijn HSP’ers juist mensen die níét meegegroeid zijn met de samenleving: ze hebben niet goed leren filteren. Alles ‘komt even hard binnen’ (hét standaard zinnetje van de hooggevoelige) en filteren bij de zintuiglijke poort blijkt iets onmogelijks te zijn.
Stoornis? Kom nou…
Ik hoor u al roepen: “ja maar, ja maar, soort zoekt soort hè!” Nee hoor, ik zoek niks, ik kijk simpelweg om me heen en constateer. Mensen die hooggevoelig zijn, zijn volgens de onderzoeken van psychologe Aron vooral “consciëntieus, loyaal, gericht op kwaliteit en met een hoog inzicht in mensen en processen.” Punt is dat er al sinds jaar en dag HEEL ERG VEEL mensen met deze eigenschappen bestaan. Mensen met een hoog EQ (Emotioneel Quotiënt) heten ze ook wel. Gecombineerd met een hoog IQ (ook al zo’n dingetje: de halve mensheid is immers inmiddels ook lang en breed hoogbegaafd) levert dat prima werknemers op. En dat is alleen maar fijn.
Maar ze zijn daarom voor mijn begrippen al lang niet meer HOOGsensitief (of hoog intelligent), maar gewoon hedendaags sensitief (en gemiddeld intelligent). Doordat inmiddels de grote massa sensitiever is geworden, is de gemiddelde sensitiviteit van mensen ook hoger. Mensen zijn empathischer, filteren slechter, ‘voelen’ meer. Ze reageren daarmee zoals iedere andere mens op hun steeds sneller wordende, informatie bulkende omgeving.
Mensen die roepen dat ze ‘gediagnosticeerd’ zijn met HSP, hebben wel degelijk een probleem. Namelijk dat ze iets hebben wat helemaal geen diagnose behoeft; het IS geen ziekte of aandoening. Het is een simpel aangeboren iets, een karaktertrek, een menselijke eigenschap. En een reactie op de veranderende omgeving. Géén stoornis. Niet eens per definitie een hindernis.
Je bent niet bijzonder, dus relax!
Nu wil ik niemand tegen het zere overgevoelige been stoten of hordes sensitievelingen over één kam scheren. En als je echt last hebt van je eigen, als overmatig ervaren, gevoeligheid, dan is dat vast geen pretje en moet je er misschien inderdaad iets mee ‘doen’. Maar het helpt wél als je bedenkt dat je echt geen uitzondering meer bent en dat het enkel een kwestie van karakter is. De één is een poepverlegen introvert, de ander een extroverte exhibitionist. De één is een hork, de ander een tactvolle diplomaat. De één is hartelijk, open en sympathiek, de ander meer invoelend en in stilte meelevend. Met alles kun je je voordeel doen.
Als we nu allemaal onze zo prachtig ontwikkelde manier van empathisch, liefderijk, medelevend, sympathiek, altruïstisch en gevoelvol leven continueren, zouden we het op deze aardkloot – voor zolang die nog bestaat – heel fijn kunnen hebben. Ik word alleen soms lichtelijk moe van al die mensen die allemaal ‘hoog’-iets zijn. Hooggevoelig, hoogbegaafd, hoogspeciaal, hoogirritant, driehoogachter, whatever. Iedereen is toch wel uniek, daar hoef je niet hoger dan een ander voor te zijn.
Piekeren over je hoge mate van sensitiviteit hoeft dus niet meer; we zitten immers allemaal in hetzelfde schuitje. Het is niets bijzonders. Je bent niet langer dat ene Nemo-visje dat zó anders is. Je wordt omgeven door hele zwermen andere Nemo’s, die allemaal nét zo bont gekleurd, nét zo uniek EN nét zo gevoelig zijn. Gefeliciteerd, je bent nu dus weer heel gewoon gemiddeld gevoelig. Én je kunt je hiermee meteen ook de dure gang naar zo’n overbodige life coach besparen; je moet gewoon nog wat beter met jezelf leren omgaan door naar je omgeving te kijken. Maar misschien ben ik nu wel de gevoelloze botterik?
bron: pixabay.com
Toen ik net van HSP hoorde dacht ik dat het mensen waren die makkelijk contact legden met overledenen…. een sterk 6e zintuig…
Dat leek mij veel logischer als het pakket dat er nu aan geplakt wordt…
Contact met overledenen is voor zover ik weet onmogelijk. Zowel in een religieuze als niet-religieuze context is het gewoon niet logisch.
Het is wel zo dat hooggevoeligen sneller en beter aanvoelen wat er in een ander omgaat. Dat zou je ook een 6e zintuig kunnen noemen, maar ik denk dat het vooral opmerkzaamheid is.
Haha jeetje ik had dit bijna zelf kunnen schrijven. Ik ben ook hoogspeciaal! Gelukkig ben ik opgegroeid in een tijd dat dit soort sneeuwvlokjesonzin nog niet werd erkend, dus ik heb er prima mee om leren gaan. Oké, ik sta soms wel tegen het plafond te schreeuwen als er boven mijn hoofd teveel herrie is, maar ach, dat ziet niemand.
Al moet ik zeggen dat omgang met minder hoogspecialen soms voor mij al vermoeiend is. Voor mensen in bijvoorbeeld het autismespectrum is dat dus wel echt een behoorlijk probleem.
Op het gevaar af mn bff te verliezen wat is dat hsp een ongelooflijk gezeur, echt opnieuw uitgevonden door Oprah om boeken te verkopen. De bedenker, Elaine Aron, heeft ’t bedacht niet eens als stoornis, maar als karaktertrek.
Gewoon tien minuten buiten lopen zonder jas en hup al je hooggevoel is weg.
*ijsbeermodus* Grom. Ben ik Bot?
Haha, ik (Lou) zie je reactie dus nu pas bij de spam staan. Als je jezelf als ‘Bot’ betitelt, belandt je blijkbaar direct in de Bot-prullenbak, LOL. Dus ja, je bent (een) Bot 😉
T is gewoon een “karaktertrek” volgens de vrouw die het bedacht had, Elaine aron. En die is dus opgenomen in de dsm. Dan kun je ochtendhumeur ook wel opnemen als ochtenddepressiestoornis.