Middernacht, december 2015. Ik wil mijn computer afsluiten en nog even welterusten wensen op Facebook en Twitter. Toen deed ik dat nog. Nu al lang niet meer. Een temporaire, rare kronkel in mijn hoofd; waarom deed ik dat eigenlijk? Veruit de meeste mensen die ik toen een goede nacht wenste, kende ik ‘in het echt’ niet eens. Droeg het überhaupt iets bij aan de goedheid van hun nacht? Of toch enkel maar aan mijn eigen goede gevoel, het gevoel op die manier toch een beetje de leegte tegen te gaan?
Plop. Een groot blok met dikke donkerblauwe omranding verschijnt midden op mijn beeldscherm; een notificatie van FBP (de Facebook Purity plugin) die ik voornamelijk had (en nu nog steeds heb) om die gruwelijke FB-site aan te kunnen passen aan mijn wensen. Het verminderde de optische chaos. Ook al zo’n persoonlijke kronkel: waarom paste ik iets banaals en onbelangrijks als FB aan aan mijn visuele behoeften?
Maar: die app deelt je dus ook op de meest idiote momenten mede wie er niet meer met jou bevriend wil zijn. Aan de ene kant wel handig (soort van nieuwsgierigheidsbevrediging), aan de andere kant soms ronduit shocking. En op dat moment was dat dus zo’n shockende mededeling.
Deze ‘ontvriending’ kwam destijds namelijk van een lieve vriendin, die inmiddels vijf jaar niet meer op deze wereld is. Vandaag, 25 juni, was Bee’s (Bianca’s) sterfdag. En vanzelfsprekend dacht ik toen, op dat ontvriendingsmoment in de winter van 2015, ineens terug aan haar.
Nu denk ik wel vaker ook zonder aanleiding aan mensen die ik al lang niet meer gezien of gelezen heb. Ze ploppen – óók zonder FBP – op in mijn hoofd. Dan kijk ik out of the blue even op hun profiel, scroll er doorheen, like wat, zeg wat, en dan weet ik weer dat alles oké is. Of niet: dan zie ik de heftige gebeurtenissen die in het leven van die persoon hebben plaatsgevonden en die ik door de warrige en vooral uiterst onaardige timeline-algoritmen van Facebook compleet gemist heb.
Zo denk ik ook met enige regelmaat aan degenen die er niet meer zijn, maar een directe aanleiding daartoe – zoals deze popup – is er zelden. Het leverde een nieuw gevoel van herhaald afscheid nemen op. En ik snapte het toen niet; waarom was ze nú, anderhalf jaar na haar overlijden, plots ook hier weg? Ik keek een laatste keer op haar profiel. Het was echt zo. “(+) Vriend toevoegen” stond er.
Ik postte destijds een klein privé-berichtje. “Het heeft iets onwerkelijks om kort voor middernacht ontvriend te worden door een vriendin, die anderhalf jaar geleden overleden is. Eind juni vorig jaar ging ze heen. Ik leefde mee in haar gevecht tegen kanker. Wat heb ik gehuild. Om haar, om haar liefsten, om het volledige wegblijven van enig antwoord op het ‘waarom’. De ondoorgrondelijke oneerlijkheid. Een verloren strijd. Ik volgde haar bruiloft, nog kort voor haar overlijden. We deelden, we schreven, we schreeuwden. We jankten…” […]
Niet lang daarna werd ik mij pas bewust van de mogelijkheid op Facebook om een profiel om te zetten in een ‘In Memoriam’-pagina (inclusief de eventuele ontvriendingen, die de beherende nabestaande al dan niet initieert). Toen wist ik dat nog niet.
Ik pinkte de tranen weg. Staarde naar haar profiel, dacht terug aan haar, maar ook aan de mensen waar ik toen, in haar laatste dagen, veel mee sprak, maar die inmiddels jammer genoeg bijna allemaal weer uit mijn leven verdwenen zijn. Ik peinsde over hoe lang ik eigenlijk al niet meer aan haar gedacht had en dat het ergens best fijn was, om weer even actief herinnerd te worden.
Mensen blijven online vaak sterker aanwezig dan ze in je echte leven ooit waren. Hun profielen blijven bestaan, hun accounts lopen – al dan niet in memoriam – gewoon door alsof er niets gebeurd is. Ze blijven ‘jarig’, jaar in jaar uit. Alleen in andere vorm nu: herdenkingsjarig.
Online ben je dus nooit écht weg. Nooit echt dood. Je leeft digitaal verder. Je blijft bevriend met degenen die toen al bij je waren, blijft op je foto’s glimlachen en toekijken vanaf je profielfoto. Als niemand de toegang tot of het beheer over het account van de overledene heeft, niemand met een overlijdensbericht in de hand een aanvraag tot deactivatie of ‘inmemoriamisatie’ indient, blijf je zelfs tot het einde der (FB-)tijden doorgaan met online bestaan.
Deze ‘ontvriending’ (die er dus geen was) voelde toen als een fotoalbum dat zonder enige aanleiding uit de boekenkast donderde. Je schrikt even, pakt het verbaasd op, bladert er doorheen. En je herinnert je degenen die je dierbaar waren. In het echte leven kan me zoiets niet meer gebeuren: al mijn old school fotoalbums staan nog in een kast in een huis uit – hoe cru – een vorig leven. Daarom ben ik nu maar gewoon dankbaar dat er bij mij zo nu en dan, soms ongewild, altijd onverwacht, een digitaal album uit de FB-kast flikkert. Het houdt de herinnering levend. Online ben je onsterfelijk.
Ik herinner me jou, Bee. Vandaag denk ik weer aan je. Nog meer dan anders. En dat helemaal zonder Facebook. Weet dat je in de gedachten van anderen tóch doorleeft. Met of zonder social media.
bron: pixabay.com
