Hoe vaak lees je niet in een opinieartikel: “In het gunstigste geval…” en dan komt het bijbehorende scenario, waarbij een uitermate ongunstige aangelegenheid tóch nog weer goed komt. Maar helaas is dat maar zelden het geval. Logisch ook; je wordt immers doodgegooid met goeroes die prediken dat je positief moet blijven denken, altijd weer optimistisch moet zijn.
Maar de kans dat het daadwerkelijk allemaal helemaal goed gaat, is veel kleiner dan dat het toch alsnog een beetje fout loopt. En nog veel vaker pakt het echt totaal verkeerd uit. Worst case is here. En pessimisten weten dat. Ook al hebben ze liever nooit gelijk, een beetje meer kommer en kwel, een snufje doom and gloom in de langetermijnplanning zorgt er wél voor dat je beter voorbereid bent, als het allemaal toevallig niet zo één, twee, drie weer opgelost is.
Toen Poetin in 2014 de Krim inpikte, keken we even raar op. Oei! Maar daarna keken we ook heel snel weer de andere kant op: zou allemaal vast wel goed gaan. Poetin was immers niet dom. En Oekraïne bij de EU? Ammenooitniet! Daar stak Nederland wel even een stokje voor. In de tussentijd maakten we onszelf nóg afhankelijker van Russische energiebronnen. Het westen had al jaren geleden véél pessimistischer moeten zijn over de hele situatie, en vooral véél meer bedacht moeten zijn op een worst case en op zelfstandiger en onafhankelijker worden.
Toen de WHO tien jaar geleden waarschuwde dat het risico op een wereldwijde, ingrijpende pandemie extreem hoog was en dat we ons daarop zouden moeten voorbereiden, lette niemand echt op. We zijn er een paar keer aan voorbij geschampt met SARS, Ebola, de vogelgriep en MERS en zo, maar al dat had geen noemenswaardige impact. Het zou allemaal wel goed gaan, toch? En dus waren we begin 2020 alsnog totáál verrast en vooral ongelovig, toen die verhipte pandemie er ineens wél was. Oei!
Er wordt al sinds tijden gewaarschuwd voor een totale black-out. Met alle energietransities en bijbehorende elektroauto’s, verhoogde zonne-activiteit in de vorm van CME’s (Coronal Mass Ejections; enorme zonnestormen die de boel hier op aarde en daaromheen danig lam kunnen leggen), en nu nog gas- en olieleveringsproblemen erbij, is de kans groter dan ooit dat de elektriciteit voor langere tijd – denk aan een paar weken tot een maand? – uitvalt. Maar wij mensen verdringen dat soort zaken liever: de energiemaatschappijen zullen toch wel passende remedies hebben? Het zal vást wel allemaal goed gaan. Tot het fout gaat.
Hetzelfde geldt voor financiële crises, klimaatverandering, zeespiegelstijging, of grote (geo)politieke problemen. Langetermijndenken zit er simpelweg niet in. De politiek wil zich helemaal niet druk maken om problemen in de toekomst; daar win je immers geen zieltjes mee. Het enige wat telt is het nu. Leef in het moment, dat levert jou namelijk het meeste op. ‘Na mij de zondvloed’ is populairder dan ooit. Wie denkt er niet liever: Ach, tegen die tijd is er vást wel een oplossing. Wie dan leeft, die dan zorgt en zo. Tot het te laat is en je alsnog verrast wordt door de intrede van dat verhipte worstcasescenario.
Op problemen schieten we vandaag de dag enkel nog ad hoc; op het moment suprême, met het pistool nog in de holster. En dan is de eigen voet altijd het eerste slachtoffer. Veel beter is het om van een selffulfilling prophecy over te stappen op iets als een selfdefeating prophecy. Door pragmatisch en vooral realistisch te denken. Na te denken over wat er in het allerergste geval kan gebeuren. Alleen zo kun je je voorbereiden, zodat dat zwartste scenario niet meer wordt bewaarheid.
Het monster verslaan, in de kiem smoren, door wat meer in de donkere toekomst te turen en wat vaker “defensief pessimistisch” te zijn. Want alleen dan kan het alleen maar beter worden dan je had verwacht. Maar helaas, dat is ons mensen niet eigen. Het zal immers vást wel goed gaan. Toch?
bron: pixabay.com 2136095
