Bhagwan en de Gurdjieff-methode (Wild Wild Country – Netflix)

13 april 2018 door Marga Kuitenbrouwer-Van der Vet

“Bhagwan? Osho? Was dat niet die goeroe, of spiritueel leider, met die 93 Rolls Royces en al die volgelingen in het rood?”
Ja, inderdaad dié.

Je hebt er vast wel eens van gehoord of misschien heb je het zelfs wel meegemaakt. Ik in ieder geval wel. Bhagwan Shree Rajneesh was een Indiase goeroe en leider van de Rajneesh beweging die in de jaren ’80 wereldwijd zo’n half miljoen leden telde. Over het werkelijke aantal heeft altijd onduidelijkheid geheerst. Je herkende zijn volgelingen (‘sannyasins’ genoemd) aan rode en oranje kleding, de houten ketting met Bhagwans portret (mala) en aan hun voornamen, die vooral in de beginperiode door Bhagwan persoonlijk waren gegeven.

Poen van Puna naar Oregon

De Bhagwan-beweging was niet los te koppelen van de tijdsgeest waarin we toen leefden. Het ging economisch goed in de wereld. Denk maar aan de film Wallstreet waarin geld rijkelijk vloeide en aan het feit dat veel mensen een tweede huisje in Frankrijk hadden, of een boot, of een buitenkeuken en jacuzzi in de achtertuin. De meeste mensen hadden tijd genoeg om op zoek te gaan naar zichzelf. Bhagwan was dan ook populair onder de elite, die graag naar India reisde voor meditaties en persoonlijke ontwikkeling in het Indiase Puna.

De beweging of godsdienst groeide en groeide en vertrok naar het beloofde land Amerika om een grote commune te beginnen, omdat het politieke (en economische) klimaat in India niet zo gunstig meer voor hen was.

Hadden ze dát maar niet gedaan, want ze werden niet bepaald warm ontvangen door de bewoners van het gehucht vlakbij een dorre vallei in Oregon. De Bhagwan-beweging had de vallei, zo’n 26 hectare land, gekocht om een nieuwe Utopia, een complete stad met de naam Rajneeshpuram, te bouwen. En zoals bijna alle mensen die een hoofdrol spelen in het programma “Ik vertrek” maakten ze de klassieke fout door zich niet fatsoenlijk voor te stellen. Ze betrokken de plaatselijke omgeving niet bij hun project, negeerden het vijandige ontvangst en gedroegen zich als buitenaardse wezens die schijt hadden aan de normen en waarden van de omgeving.

Sappige gebeurtenissen

Wat hierna gebeurde, is geschiedenis en bevat alle elementen voor een paar producers om hier een sappige 6 uur durende Netflix serie/documentaire over te maken. Intriges, bedrog, moordberamingen, een liefdesbreuk tussen Bhagwan en zijn trouwe secretaresse Sheela en pogingen tot vijandige overnames van een compleet stadsbestuur.

Jammer, jammer, jammer. Het doel was immers zo mooi. Sannyasins waren teleurgesteld in de kapitalistische maatschappij en wilden een commune stichten op basis van samenwerking en een hoger bewustzijn. En dat konden ze! Ze rampestampten binnen een korte tijd een stad uit de grond, van niets tot compleet zelfvoorzienend, in een tempo waarbij menig bouwbedrijf zijn vingers kon aflikken.

Seksorgieën en Rolls Royces

Maar vergis je ook niet; zoals gezegd was de beweging niet gebaseerd op tokkies zoals bij onze eigen blauwe Jomanda, maar waren de volgelingen van Bhagwan intelligente, hoog-opgeleide, vaak niet onbemiddelde mensen die van aanpakken wisten en ze hadden energie voor tien. Genoeg om ook nog tussen de bedrijven door flink van bil te gaan, en die beelden waren uiteraard vele malen interessanter voor de internationale pers dan die van hardwerkende, in het rood geklede mannen en vrouwen die dag en nacht werkten om hun paradijs te creëren. Beelden van seksorgieën en de Rolls Royces gingen “viral” en zetten overal kwaad bloed.

Al met al ging het dus goed mis en de Netflix-documentaire “Wild Wild Country” legt zonder oordeel in een spannend tempo de ontwikkelingen uit aan de hand van vele authentieke beelden. De mensen die aan het woord komen, zijn ook daadwerkelijk de hoofdrolspelers van die tijd; geen acteurs. Een paar conservatieve boeren uit het nabij gelegen dorpje “Antelope”, de FBI en politici en een paar sannyasins die met veel zelfreflectie terugdenken aan hun tijd als vrije geest-idealisten. Ook de hoofdrolspeelster in dit drama, de secretaresse Ma Anand Sheela komt uitgebreid aan woord en zij vertelt haar waarheid over een intense periode in haar leven.

Kijk, huiver en trek je eigen conclusie.

Nieuwe commune, nu seksloos

En Bhagwan, Osho? Die is overleden in 1990, terug in Puna na een juridische gevecht met de VS, waarin hij uiteindelijk als verliezer moest vertrekken. De complete commune werd opgekocht door een rijke miljardair. Hierin is nu, hoe vreemd kan de geschiedenis zijn, een commune  gevestigd voor jongeren die vooral géén seks hebben voor het huwelijk, maar zich bezighouden met liedjes zingen voor de Here Jezus en zo.
De plaatselijke bevolking vind dit prima en ze hebben er alles aan gedaan om de geschiedenis te vernielen, te vernietigen en te vergeten. Maar is dat echt zo? Of denken ze stiekem met weemoed terug aan de tijd dat er indringers waren en zij samen zich moesten verdedigen tegen deze anti-christen? Er gebeurde toen in ieder geval nog íéts, en dat is toch beter dan niets?

Vele vragen blijven voor mij echter open. Waar is al het geld gebleven? De miljoenen die de beweging had, de 93 Rolls Royces, twee vliegtuigen en de 55 miljoen dollar waarmee Sheela zogenaamd was vertrokken?

Beschuldigingen

Hoe konden de plaatselijke bevolking en de Bhagwan-beweging zó vijandig tegenover elkaar staan? Ze beschuldigden elkaar zelfs van salmonellavergiftigingen, een bomaanslag en vijandige overnames. Er gingen verhalen rond over bevers in de blender die als gehakt in de rivier werden gedumpt om verontreiniging te veroorzaken. Beide partijen werden toch gedreven door liefde en verdraagzaamheid als commitment aan Jezus of Bhagwan?

Waarom stuurde Bhagwan zelf niet aan op vreedzaam leven in en buiten de commune en liet hij het toe dat de sannyasins op een goede dag met mitrailleurs rondliepen en een wapenarsenaal aanlegden, waar menig terroristenorganisatie nu jaloers op zou zijn?

Sheela’s imperium

Iedereen in de beweging was verliefd op Bhagwan en noemde hem een eeuwenoude ziel. Maar zagen ze wel de haat in zijn woorden, toen de breuk met Sheela een feit was? Is dat wel een spiritueel verantwoorde reactie? Hij had zich jaren lang in zwijgen teruggetrokken in zijn villa in de commune, en hoe oud was Sheela nou helemaal? Allemachtig, ze leidde jarenlang een imperium van miljoenen en dat de mensen elkaar al niet eerder intern of extern de hersens hadden ingeslagen, was toch al een Osho-wonder…

Bhagwan schrok pas wakker uit zijn drie jaar durende winterslaap toen Sheela al vele snode plannen had uitgevoerd. Hoe kan zo’n wijs man al die tijd zo slapend zijn geweest? En was Sheela wel de boosdoener van alles? Als de beweging dan uit zo veel intelligentia bestond, had dan niemand van te voren beseft dat macht corrumpeert en het absurd is dat zo n groot imperium wordt geleid door een jong grietje van pakweg 20-30 jaar?

Bhagwans Gurdjieff-spelletje

Rest voor mij maar één conclusie, zoals in aflevering vijf ook wordt geopperd door de advocaat van Bhagwan en de burgemeester van de Rajneesh commune: Bhagwan speelde een spelletje met de mens. Een spel dat zou leiden tot een transformatie naar een hoger bewustzijn.
Net zoals de Gurdjieff-methode: een theorie van een warrige rus, een mysticus. De theorie hield in dat de mens zichzelf leert kennen wanneer hij of zij onder extreme druk staat, fysiek of geestelijk, en daarom gedwongen moet worden om naar zichzelf te kijken om hiervan te leren.

Amerika bleek helemaal geen warmhartig land van oneindige mogelijkheden voor alles en iedereen. De commune bleek grove fouten te maken die iedere nieuwkomer binnen een groep, bedrijf of land, had kunnen aan zien komen. De plaatselijke bevolking liep stuk op de eigen kortzichtigheid en Sheela had beter haar tijd kunnen besteden aan managementcursussen dan aan de aanschaf van wapens en de bouw van een heus laboratorium, waar vreemde brouwsels werden gemaakt. De sannyasins hadden eerst eens even de wetten moeten bestuderen alvorens ze een complete stad uit de grond stampten…

Weg paradijs, hallo Netflix-docu

De wereld is een illusie armer. Het paradijs is verder weg dan ooit, want een Ashram in India is ook leuk, maar dan moet je als rijke westerling eerst struikelen over bedelende kinderen en en hoop armoe aanschouwen, alvorens je mediterend aan jezelf kunt gaan werken, of kunt luisteren naar een goeroe die de eeuwenoude wijsheid in pacht heeft.

Aan de makers van de serie Wild Wild Country een groot compliment. Zouden zij deze docu zo open en zonder vooroordelen hebben gemaakt omdat zij tot de generatie van na Bhagwan behoren? Het was eenvoudig geweest om een ranzige docu te maken waarin een oplichter, de Rolls Royces, de seksorgieën en een stelletje schietrage Hill Billies de hoofdrol speelden. Misschien hadden ze dan nóg wel meer kijkers gehad. Nu laten ze de kijker achter met vragen en bedenkingen.

Net zoals ik al dagen loop te denken aan hoe jammer het is dat de wereld nog niet klaar is voor een samenleving op basis van elkaars religies accepteren en alles delen. Ruimte zat op onze planeet. Nu nog een nieuwe methode of visie. En dan alsjeblieft níét die van Gurdjieff.