Ik kom er zelden, maar toen ik laatst op een station verging van de honger liep ik een Burger King binnen voor een snelle hap. Staan daar opeens enorme zuilen met aanraakschermen om je bestelling te plaatsen en direct af te rekenen.
Zelfs ik als nerd schrok er zowaar een beetje van. Jeetje, wat ongezellig, dacht ik. En meteen daarna; als dat kreng maar werkt. Wie wel eens saldo probeert op te laden bij een OV-chipautomaat weet dat aanraakschermen het nog wel eens af laten weten. Maar hij deed het en is overzichtelijk in het gebruik, dat moet zelfs mijn moedertje van 77 snappen.
Bron: pixabay.com (combinatie)
Binnen 5 minuten (wel echt rete-snel) werd het nummer van mijn bestelling omgeroepen. Toen kreeg ik een beetje medelijden met de baliemedewerker, wiens werk nu is gedegradeerd tot ordinaire omroeper. En het was al niet veel natuurlijk. Het zal niet lang duren voor zelfs die taak niet meer nodig is. Bij de kleinere Appies heb je tegenwoordig ook vaak alleen nog scankassa’s. Het vakkenvullen gaat over een tijdje ook volautomatisch denk ik. Ik las dat er volgend jaar in elk geval een volledig gerobotiseerd distributiecentrum wordt geopend. Als dat goed loopt zal de winkel niet lang op zich laten wachten. Het voordeel is dat flexwerkers dan tenminste niet meer worden uitgebuit. Het nadeel is dat ze dan helemaal geen baan meer hebben.
Maar voor de klant heeft het voornamelijk voordelen. Toch? Nou…
In een aflevering in het nieuwe seizoen van The X-files zitten Mulder en Scully met zijn tweeën in een restaurant in Japan. Het is er doodstil. Op de bar zitten schermen, net als bij Burger King voorzien van aantrekkelijke plaatjes, waarmee je je bestelling plaatst. Die wordt na bereiding via een gleuf in de bar voor je neus geschoven. Alleen krijgt Mulder in plaats van de bestelde sushi een hele rauwe vis op zijn bord. Maar ja, geen personeel. Geërgerd loopt hij met bord en al de keuken in. Om daar een batterij robots aan te treffen, die onmiddellijk al hun rode lampoogjes kwaadaardig op hem richten. Daar sta je dan met je vis. Hij heeft dus niet gegeten en wil bij het afrekenen geen fooi geven. En dan breekt de technologische pleuris uit.
Natuurlijk is het idee compleet gechargeerd neergezet in dit verhaal. Normaal gesproken zal er wel iemand aanwezig zijn om eventuele hickups op te lossen.
Ik ben ook zeker niet tegen automatisering. Hell, ik herinner me nog de tijd dat ik acceptgiro’s moest uittikken op een typemachine, daar wordt je echt niet vrolijk van. Aan de andere kant was een foutje relatief snel gecorrigeerd. Als je nu een verkeerd cijfer intypt op de computer kan het zomaar zijn dat er miljoenen ten onrechte worden overgemaakt. Elk nadeel heb ze voordeel. En andersom.
Ik denk dat we in een overgangsfase zitten. De technologie wordt nu volop misbruikt om mensen te profileren en te manipuleren. Of om kosten te besparen, die niet worden teruggegeven aan de klant maar aan de aandeelhouders. Kapitaal accumuleert meer kapitaal, en de consumenten en werknemers zijn het haasje. Dat kan niet eeuwig doorgaan. Het groeimodel dat we nu hanteren is funest, dat ziet een kind. Maar met de verregaande automatisering en robotisering zou de mens steeds meer vrijheid moeten krijgen om te doen waar hij zin in heeft, waar hij waarde aan hecht.
Dat is uiteraard níet een volledig geautomatiseerd restaurant, bij uitstek een plek om samen te komen en te genieten van de geneugten des levens. Zulke concepten zijn ten dode opgeschreven. We kiezen uiteindelijk zelf waar we de technologie voor inzetten. Domme ideeën sterven toch wel uit. Het zal nog wel even duren, maar er komt vast een moment dat we de juiste balans vinden. En dan leven we nog lang en gelukkig.
